Phalaenopsis
Phalaenopsis to najłatwiejszy i najtrudniejszy
w uprawie storczyk. Najłatwiejszy, bo naprawdę nie ma zbyt
wygórowanych wymagań, a jego wspaniałe, duże kwiaty o najróżniejszych
kolorach - gładkie, w kropki, w paski, w wielkie plamy -
długo cieszą swoim widokiem.
Najtrudniejszy - bo to zwykle pierwszy kupiony storczyk
i to na nim uczymy się, jak uprawiać te fascynujące rośliny,
nie wiedząc jeszcze jak i kiedy podlewać, co zrobić gdy
przekwitnie i co zrobić, by znowu zakwitł. Mamy nadzieję,
że poniższe wskazówki będą pomocne dla prawidłowej uprawy
tego storczyka.
Światło:
Wymagania Phalaenopsisa dotyczące poziomu światła są łatwe
do spełnienia. Idealny poziom światła to 10000-15000 luksów,
czyli mówiąc prościej - półcień. Odpowiedni poziom światła
można ocenić po stanie liści. Zbyt niski poziom powoduje
wydłużanie się nowych liści, które stają się wyraźnie zwężone
w stosunku do normalnego, owalnego kształtu, a także mają
kolor ciemnozielony zamiast lekko żółtawo zielonego. Zbyt
wysoki poziom światła powoduje ich wyraźnie czerwono-bordowe
zabarwienie. Phalaenopsis uprawiany na parapecie najlepiej
będzie się czuł na wschodnim oknie, ponieważ na początku
dnia, gdy roślina odbiera więcej światła, temperatura jest
niższa. Południowe okno jest możliwe do uprawy tylko pod
warunkiem, że światło słoneczne będzie przefiltrowane, tak
aby nie poparzyło roślin. Na oknie południowym lub zachodnim
w okresie od maja do września trzeba zapewnić trochę cienia,
na przykład przy użyciu cienkiej zasłony lub żaluzji. Należy
zawsze uważać, aby promienie południowego słońca nigdy nie
padały bezpośrednio na liście. W warunkach klimatycznych
Polski od początku grudnia aż do połowy lutego można pozwolić
nawet na pełne słońce.
Phalaenopsisy dobrze rosną także przy sztucznym świetle,
np. przy świetlówkach (w odległości 25-50 cm od świetlówki)
lub w świetle lampy sodowej lub HQI (Son Agro lub innej
ogrodniczej) w odległości około 1 metra. Długość sztucznego
dnia zależy od pory roku: 11 godzin zimą, 14-16 godzin latem.
Temperatura:
Phalaenopsisy to południowoazjatyckie rośliny z dość ciepłego
klimatu. Idealna temperatura nocy to 16-18°C, a dnia 21-27°C.
Taki zakres temperatur zapewnia większość naszych mieszkań
i dlatego są to rośliny idealnie nadające się do uprawy
domowej.
Latem rośliny zwykle tolerują nieco wyższe temperatury,
chociaż z kolei przegrzanie roślin wystawionych na pełne
południowe letnie słońce może skończyć się ich uśmierceniem.
W wypadku utrzymywania się latem na parapecie temperatur
powyżej 35°C absolutnie konieczne jest cieniowanie (np.
żaluzjami) lub przestawienie roślin.
Z kolei zimą należy uważać na wietrzenie podczas mrozów
- przewianie rośliny silnym prądem powietrza o temperaturze
0°C lub poniżej może spowodować przemarznięcie liści objawiające
się ich szklistością i więdnięciem. Silne przemarznięcie
może doprowadzić do śmierci całej rośliny. Szok temperaturowy
(także podczas transportowania roślin zimą) może spowodować
także opadanie kwiatów i pąków.
Wilgotność powietrza:
Phalaenopsisy są storczykami o monopodialnym typie wzrostu
i nie mają pseudobulw będących magazynem wody. Dlatego ważne
jest zapewnienie odpowiedniej wilgotności otoczenia. Idealna
jest wilgotność w zakresie 50-70%. Jeżeli jednak roślina
jest dobrze podlewana, to może się zaadaptować do niższego
poziomu wilgotności. Phalaenopsis jest w stanie tolerować
suche powietrze w naszych mieszkaniach, jednak oczywiście
będzie lepiej rósł i obficiej kwitł przy nieco podwyższonej
wilgotności powietrza. Można to osiągnąć przy pomocy nawilżacza,
albo umieszczając roślinę na tacy z kilkucentymetrową warstwą
keramzytu lub innego porowatego materiału. Kiedy podlewamy
roślinę, wypływająca woda przecieka przez porowaty materiał
na tacę, a parując zapewnia roślinie wyższą wilgotność.
Należy jednak uważać, aby doniczki nie stały w wodzie, ale
ponad nią, zapewniając dostęp powietrza do korzeni także
od spodu. Najłatwiej to zrobić, kładąc na wierzchu metalową
siatkę (taką do budowy klatek dla zwierząt) lub kratkę dostępną
w sklepach ogrodniczych.
Rośliny można też rano zamgławiać, ale ważne jest, aby
liście obeschły przed nocnym obniżeniem temperatury. Roślin
nie należy zamgławiać zimą, bo w niższych temperaturach
i przy obniżonym metabolizmie są bardziej podatne na gnicie
wywołane pozostawaniem wody w kątach liści. Należy unikać
zamgławiania wodą z kranu, a używać wyłącznie deszczówki
lub wody destylowanej. W wypadku dysponowania tylko wodą
z kranu lepiej całkowicie zrezygnować z zamgławiania, ponieważ
powoduje to bardzo szkodliwe dla storczyków gromadzenie
się kamienia wodnego w kątach liści.
Woda:
Phalaenopsisy, podobnie jak znakomita większość storczyków
tropikalnych, bezwzględnie wymagają zupełnego przeschnięcia
podłoża przed kolejnym podlaniem. Jest to najważniejszy
aspekt uprawy tych roślin! ICH PODŁOŻE NIE MOŻE BYĆ PRZEZ
CAŁY CZAS RÓWNOMIERNIE WILGOTNE!!! Należy je podlewać mocno,
ale odpowiednio rzadko - dorosłe rośliny w okresie wegetacji
zwykle raz na 4 do 7 dni, a zimą nie częściej niż raz na
tydzień. Zbyt częste podlewanie, bez okresu przeschnięcia,
powoduje gnicie korzeni i w końcu doprowadza do śmierci
rośliny!!! Jest to najczęstszy błąd przy uprawie pierwszego
storczyka, ponieważ jest to najistotniejsza różnica między
traktowaniem epifitów i innych roślin doniczkowych. Zachowanie
okresu przeschnięcia po każdym podlaniu to 99% gwarancji
sukcesu w uprawie storczyków. Wilgotność podłoża można sprawdzić,
wkładając do podłoża drewniany patyczek na głębokość 7-10
cm. Po wyjęciu sprawdzamy jego koniec. Jeżeli ma kolor ciemniejszy,
to znaczy, że podłoże jest jeszcze wilgotne i należy poczekać
z podlewaniem jeszcze dzień lub dwa.
Ważne jest, aby Phalaenopsisy były podlewane wcześnie rano.
To zapewni odparowanie wody z liści i z korony rośliny przed
nocnym ochłodzeniem.
Do podlewania najlepsza jest deszczówka, woda z filtra
odwróconej osmozy lub destylowana. Można podlewać wodą z
kranu, najlepiej przegotowaną i odstaną, ale wymaga to bezwzględnie
corocznego przesadzania (dokładnej wymiany podłoża bez powiększania
doniczki). Podlewać należy obficie i dokładnie, upewniając
się, że woda wycieka wszystkimi otworami doniczki.
Zalecanym sposobem podlewania wszystkich storczyków jest
wstawianie całej doniczki do naczynia z wodą (np. wiaderka),
tak aby była zanurzona po brzegi, i przetrzymanie jej tak
przez 15 minut do godziny. To jedyny sposób dający pewność,
ze podłoże nasiąkło w całej objętości, a korzenie "powietrzne"
wystające z doniczki też pobrały wodę.
Nawożenie:
Phalaenopsisy szybko i cały czas rosną. Dlatego muszą być
regularnie nawożone. Należy stosować (ogólnie dostępne w
hipermarketach i w sklepach ogrodniczych) nawozy dla storczyków.
Na etykietach wielu roślin i nawozów dla storczyków podawana
jest informacja, aby rośliny nawozić co miesiąc. Większość
osób uprawiających storczyki stosuje się jednak do zasady
"weakly weekly", co oznacza nawożenie co tydzień
(czyli przy każdym podlewaniu), ale bardziej rozcieńczonym
nawozem - zwykle 1/4-1/2 zalecanej na opakowaniu dawki nawozu
dla storczyków. Jeżeli nawozi się przy każdym podlewaniu,
to co miesiąc lub co dwa miesiące podłoże powinno być przepłukane
czystą wodą bez nawozu. Nie jest to trudne - wystarczy po
prostu raz na jakiś czas podlać roślinę obficie czystą wodą
bez nawozu. Optymalne postępowanie w tym wypadku jest następujące:
najpierw należy normalnie podlać rośliny, aby rozpuścić
nagromadzone sole. Po około godzinie podłoże należy przepłukać
wodą w ilości równej dwukrotnej objętości doniczki. Zimą
należy nawozić tylko co drugie lub co trzecie podlewanie.
Kwitnienie:
Większość hybryd Phalaenopsisów nie wymaga żadnych zabiegów
indukujących kwitnienie i kwitną one samoistnie co roku
lub nawet częściej. Jednak w razie napotkania upartego osobnika
wystarczy przez około miesiąc zwiększyć różnicę
temperatur między nocą a dniem do 6-10°C (czyli
na przykład w dzień 25°C, a w nocy 18°C). Najłatwiej to
zrobić, uchylając nocą okno i zamykając je w ciągu dnia,
a w lecie - wystawiając roślinę na zewnątrz w dość cieniste
miejsce. 30 dni takiego traktowania automatycznie indukuje
wzrost nowych łodyg kwiatowych. To jest też sekret uprawy
przemysłowej zapewniający dostępność w kwiaciarniach kwitnących
roślin o każdej porze roku.
Ponieważ gatunki z rodzaju Phalaenopsis mogą kwitnąć w
różnych porach roku, okres kwitnienia hybryd Phalaenopsisów
zależy od ich genealogii i potencjalnie roślina może kwitnąć
o dowolnej porze roku. Normalnym okresem kwitnienia większości
popularnych hybryd jest okres od późnej jesieni do wiosny,
ale są też odmiany kwitnące latem i jesienią. Zwykle kwitną
raz do roku przez 3-4 miesiące, ale rozrośnięte rośliny
mogą kwitnąć 2 lub 3 razy w roku, a nawet ciągle, rozwijając
kolejno nowe kwiaty na starych łodygach i wypuszczając nowe.
Foto: ©
Copyright Beata Sobieszczańska. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Kolorystyka kwiatów tych roślin jest niebywale bogata,
także wielkość kwiatów może znacznie się różnić - od 1 do
prawie 10 centymetrów.
Foto: ©
Copyright Beata Sobieszczańska. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Hybrydy pochodzące od pokrewnego rodzaju Doritis dają ciekawe
rośliny zaliczane do sztucznego rodzaju Doritaenopsis, które
mają często drobniejsze kwiaty, ale za to jest ich więcej
na łodydze.
Foto: ©
Copyright Tamara Florczak. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Jednak najbardziej popularne wszędzie na świecie są białe,
wielkokwiatowe Phalaenopsisy, jak ten poniżej.
Foto: ©
Copyright Grażyna Siemińska. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Po przekwitnięciu, gdy wszystkie kwiaty opadną, a pęd kwiatowy
uschnie, można go wyciąć dość nisko, uważając jednak, aby
nie uszkodzić liści. Jeśli łodyga nie uschnie, może powtórzyć
kwitnienie i to zarówno na końcu istniejącej łodygi, która
się wydłuży, jak i wypuszczając boczną łodygę kwiatową z
któregoś z dolnych węzłów. Kwitnienie wtórne może być równie
obfite, co pierwotne i dlatego łodygi Phalaenopsisa po zakończeniu
kwitnienia zwykle się nie wycina, chyba że samoistnie zaschnie.
Szczegółową dyskusję w kwestii "przycinać,
czy nie przycinać - oto jest pytanie..." można
znaleźć w sekcji FAQ
Polskiego Towarzystwa Miłośników Orchidei.
Przesadzanie:
W wypadku tych roślin podłoże powinno zawsze być przewiewne
z zachowanymi dużymi przestrzeniami powietrznymi. Do ich
sadzenia nie wolno stosować ziemi ogrodowej!!! Jako podłoże
stosuje się mieszaninę, która szybko przepuszcza wodę, ale
część tej wody jest w stanie zatrzymać. Zalecana jest gruboziarnista
kora sosnowa (1,5-2,5 cm) z dodatkiem węgla drzewnego, perlitu
lub keramzytu i odrobiny torfu włóknistego. Podłoże może
także składać się z samej gruboziarnistej kory sosnowej
lub chipsów kokosowych bez innych dodatków. Przesadzamy
zwykle co 2-3 lata, gdy podłoże rozkłada się lub roślina
wyraźnie wyrasta z doniczki. Są to zasady obowiązujące przy
podlewaniu wodą o zalecanej niskiej zawartości minerałów
(wodą destylowaną, deszczówką lub wodą z filtra odwróconej
osmozy). Jednak w wypadku podlewania wodą z kranu (także
przegotowaną i odstaną itd.) należy bezwzględnie przesadzać
co roku. Przesadzanie wykonuje się od wiosny do początku
lata. Zastosowana doniczka powinna być tak mała, jak to
tylko możliwe - w wypadku corocznego przesadzania (i jeśli
roślina nie rozrosła się gwałtownie) może to być ta sama
doniczka, więc przesadzanie w takim wypadku polega tylko
na wymianie podłoża na nowe i przepuszczalne. Rośliny posadzone
w podłożu z kory delikatnie wyjmujemy z doniczki. Oczyszczamy
korzenie ze starego podłoża, uważając aby nie połamać zdrowych,
żywych korzeni. Obcinamy wszystkie martwe, zgniłe, brązowe,
gąbczaste lub puste w środku korzenie. Zdrowe korzenie są
białe lub jasnobeżowe, jędrne w dotyku i te zostawiamy.
Po przesadzeniu przez tydzień do 10 dni roślin nie podlewa
się.
Przydatne łącza:
Krótki film o pielęgnacji rodzaju Phalaenopsis
Orchidarium > Storczyki
od A do Z (opisy uprawy gatunków)
Orchidarium > Galeria > Phalaenopsis,
Doritaenopsis
(fotografie hybryd i gatunków)
Polskie Towarzystwo Miłośników Orchidei > FAQ
(najczęściej zadawane pytania)
Polskie Towarzystwo Miłośników Orchidei > Phalaenopsis
(ciekawy, szeroko ujęty artykuł o uprawie)
Tłumaczenie materiałów źródłowych: Grażyna Siemińska
Edycja: Jerzy Dziedzic
|
