Papilionanthe teres
(Roxburgh) Schlechter 1915
Podrodzina: Epidendroideae Plemię: Vandeae Podplemię: Aeridinae
|
Foto: © Wolfgang Wieser. Wszelkie prawa zastrzeżone. Opublikowano za zgodą autora. |
|
Papilionanthe teres
Synonim: Dendrobium teres Roxburgh, Vanda teres (Roxburgh) Lindley.
Występowanie:
Występuje powszechnie w południowo-wschodniej Azji, na wschód od Nepalu, Bhutanu i północno-wschodnich Indii, poprzez Birmę (obecna nazwa Myanmar) i Tajlandię po Laos, Wietnam i południowe Chiny. Spotkano je także na wyspach Andaman i Nicobar. Jest to najbardziej popularny i najszerzej występujący gatunek z tego rodzaju. Zazwyczaj rosną na wysokościach 250-850 m. W Tajlandii spotykany jest w wielu regionach, a największe skupiska występują w północnozachodnim górzystym regionie w pobliżu Doi Suthep, Chiengmai, Mae Hong Song i Chiengrai.
Klimat:
Zanotowane skrajne temperatury to 43°C i 3°C. Średnia wilgotność waha się od 60% pod koniec zimy do ponad 80% latem. Opady od 8 mm w zimie do 292 mm we wrześniu. Średnie temperatury (dzień/noc) od 29,4/13,3°C w styczniu do 35,6/23,9°C w lecie. Okres kwitnienia: Od kwietnia do czerwca, ale może kwitnąć przez cały rok.
Uwagi różne:
Okres kwitnienia podawany w tabelach klimatycznych oparty jest na doniesieniach hodowców. W siedliskach w Tajlandii rośliny te kwitną zazwyczaj wiosną i latem.
Uwagi dotyczące hybryd:
Ilość chromosomów wynosi 2n = 38. Bez wątpienia najbardziej znaną hybrydą Papilionanthe jest Vanda Miss Joaquim, która powstała ze skrzyżowania Papilionanthe hookeriana i Papilionanthe teres. Hybryda ta jest narodowym kwiatem Republiki Singapuru, a zarówno ta roślina jak i jej potomstwo są kwiatami, które większość ludzi w tropikach uważa za rodzaj vanda. Większość prac nad krzyżowaniem Papilionanthe była prowadzona w rejonach o niewielkich różnicach klimatycznych, a do tworzenia hybryd używano kilkakrotnie starszych hybryd tych dwóch gatunków lub ich potomstwa, wskutek czego powstały hybrydy wymagające ciepłych warunków uprawy, z niewielkimi wahaniami sezonowymi i bardzo intensywnego nasłonecznienia. Krzyżówki tworzone z himalajskim gatunkiem Papilionanthe, który wymaga sezonowych zmian w uprawie i mniejszego nasłonecznienia, stwarzają możliwości uprawy tej rośliny w szklarniach na wyższych szerokościach geograficznych. Krzyżówki tworzone między Papilionanthe vandarum (dawniej Aeirdes vandarum) i Papilionanthe teres wykazują się dużą żywotnością i łatwością zakwitania bez konieczności uprawy w wysokich temperaturach i przy dużym nasłonecznieniu. Krzyżówki Papilionanthe z prawdziwymi vandami dają hybrydy o półcylindrycznych pędach, odznaczające się także dużą żywotnością i łatwością kwitnienia.
Informacje o roślinie i kwiatach:
Wielkość i typ rośliny:
Duży, czepiający się i wspinający epifit monopodialny z rozgałęzioną, bardzo długą, cylindryczną łodygą . Łodygi często rozgałęziają się przy podstawie i powyżej, tworząc splątaną masę osiągającą często długość dwóch metrów.
Pseudobulwy/łodyga:
Brak.
Liście:
Liście mają 15-20 cm długości i 0,4 cm średnicy. Są wyprostowane do ostro wznoszących się, umieszczone dwurzędowo, cylindryczne, mogą być proste lub zakrzywiać się, a wyglądem przypominają łodygę. Umieszczone są naprzemianlegle wzdłuż łodygi, są dość znacznie od siebie oddalone i osadzone pod ostrym kątem względem łodygi .
Kwiatostan:
Długości 15-30 cm. Kwiatostan wyrasta po przeciwnej stronie w stosunku do podstawy liścia, na górnej części łodygi. Każdy kwiat wyrasta na rowkowanej, mocno skręconej szypułkowatej zalążni.
Kwiaty:
Foto: © Piotr Piesik. Wszelkie prawa zastrzeżone.
3-6 okazałych kwiatów jest osadzonych dość luźno na górnej części każdego kwiatostanu. Kwiaty, dość zmienne pod względem rozmiarów i kolorów, są pachnące, stosunkowo trwałe i mają 5-10 cm średnicy. Są zazwyczaj bladoróżowe lub różowe z ciemniej różową warżką, która ma żółty środek. Warżka jest niezwykle zmienna pod względem kolorystycznym, począwszy od płowo-żółtej z nieregularnymi podłużnymi paskami bladych lub jaskrawo-czerwonych plamek, które mogą pokrywać część lub prawie całą powierzchnię, do prawie białej, lecz gęsto pokrytej ciemnoróżowymi plamkami na prawie całej działce środkowej. Gardziel warżki u niektórych klonów może być żółta, a wtedy jej zewnętrzna powierzchnia może być zabarwiona na ciemnoróżowo. Duży, dość szeroki prętosłup jest biały. Czysto biała forma, dość powszechna w uprawie, jest określana jako Papilionanthe teres forma candida (Rchb. f.) E. A. Christenson. Duże, szeroko rozpostarte płatki okółka zewnętrznego są szeroko owalne z tępo zaokrąglonymi końcami. Mają do 3,8 cm długości i 3 cm szerokości i mogą być nieco pofalowane. Prawie okrągłe płatki okółka wewnętrznego są szeroko poziomo rozpostarte, mają długość do 4,5 cm, szerokość 3,8 cm, mocno pofalowane brzegi, są odwrócone u podstawy tak, że wewnętrzna powierzchnia jest skierowana w dół. Trójklapowa warżka ma długość do 3,8 cm, szerokość 3,2 cm i duże zaokrąglone działki boczne, które odginają się do góry i tworzą rurkę wokół prętosłupa. Stosunkowo mała, zaokrąglona działka środkowa jest często skręcona do dołu wzdłuż brzegów bocznych i jest podzielona na dwa płatki poprzez głębokie wycięcie na środku wierzchołka. Lejkowata, spłaszczona ostroga z tyłu warżki ma długość 2,5 cm. Prętosłup ma około 0,9 cm długości i z przodu jest pokryty włoskami.
Tłumaczenie: Agnieszka Kleczkowska |
----------------- U P R A W A ----------------
| |
Temperatura: |
Roślina ciepłolubna.
W lecie średnia temperatura dnia wynosi 31-32°C, w nocy 23-24°C, co daje różnicę dobową 7-9°C. Najwyższe temperatury występują w czasie bezchmurnej pogody wiosną, przy końcu suchej pory zimowej. Średnia temperatura takiego wiosennego dnia to 34-36°C, nocy 17-23°C, a dobowa rozpiętość w tym okresie wzrasta do 18-11°C. Ze względu na dużą rozpiętość wysokości siedlisk naturalnych, rośliny te powinny przystosować się do temperatur o 2-3°C niższych niż podają dane klimatyczne. |
Światło: |
50000-60000 luksów. Światło powinno być utrzymywane na możliwie najwyższym poziomie, byle tylko nie doprowadzić do oparzeń liści. Bardzo duża ilość światła wydaje się konieczna do zainicjowania kwitnienia, zaleca się więc stanowisko, gdzie roślina będzie miała dostęp do pełnego słońca przynajmniej przez część dnia. Rośliny mają tendencję do czepiania się i wspinania, jak typowe pnącza, a w naturze nie zakwitną, dopóki nie wyrosną ponad otaczającą je roślinność, docierając do pełnego słońca. Niektórzy hodowcy zalecają, by uprawiane rośliny miały dostęp do pełnego słońca przez cały dzień. Motes (1998) informuje, że rośliny umieszczane przy słupkach bądź ścianach nie zakwitną, dopóki nie wyrosną ponad podpory, gdzie mają dostęp do słońca z każdej strony. Gdy rosną w bardziej zacienionych stanowiskach, powinny być stopniowo przyzwyczajane do większej ilości słońca. Cały czas należy zapewniać silny ruch powietrza. |
Podlewanie: |
Od późnej wiosny do jesieni opady deszczu są bardzo intensywne, a następnie ich ilość gwałtownie spada i pozostaje niska przez 4 miesiące zimą i wczesną wiosną. Uprawiane rośliny powinny być mocno i często podlewane w okresie aktywnego wzrostu, ale korzenie muszą zawsze szybko wysychać po podlaniu. Motes (1997) informuje, że prawie niemożliwe jest przelanie rośliny, jeżeli uprawiana jest w pełnym słońcu i przy dużym ruchu powietrza. Podczas gorącej, suchej pogody rośliny mogą być zamgławiane lub zraszane 4-5 razy w ciągu dnia. Późną jesienią podlewanie należy ograniczyć. |
Nawożenie: |
W okresie silnego wzrostu rośliny należy nawozić co tydzień 1/4-1/2 zalecanej dawki nawozu dla storczyków. Wielu hodowców zaleca stosowanie w okresie późnego lata i jesieni nawozów o obniżonej zawartości azotu a podwyższonej fosforu, aby polepszyć kwitnienie w następnym sezonie i wzmocnić nowe przyrosty przed zimą. Rośliny te wymagają dużych dawek nawozów, dlatego niektórzy hodowcy zalecają dodawanie do podłoża przefermentowanego obornika, a nawet sugerują dodawanie do podłoża powszechnie stosowanych, wolno uwalniających nawóz tabletek. Przy stosowaniu takich tabletek należy zachować szczególną ostrożność, gdyż przy zupełnym przesuszaniu podłoża między podlewaniami, przy kolejnym podlaniu może zostać uwolniona zbyt duża dawka nawozu, mogąca nawet zniszczyć roślinę. Hodowcy, którzy zalecają dodawanie suchych nawozów do podłoża uważają, że Papilionanthe powinny być dodatkowo nawożone także standardowym, płynnym roztworem przy każdym podlewaniu. |
Podłoże: |
Rośliny zazwyczaj uprawiane są w wiszących doniczkach lub drewnianych koszykach wypełnionych przewiewnym, szybko schnącym podłożem, gdyż źle reagują na długo utrzymującą się wilgoć wokół korzeni. Do pojemnika zazwyczaj przytwierdza się lub wkłada listwę lub podporę z paproci drzewiastej, aby umożliwić roślinie przyczepianie się. Christenson (1994) zaleca sadzenie kilku roślin w tym samym pojemniku, co pozwoli na wzajemne podpieranie się cienkich łodyg. Czasem rośliny są uprawiane z niewielką tylko ilością przewiewnego podłoża jak np.: węgiel drzewny, korki od wina lub duże kawałki kory dębu korkowego, tak aby tylko utrzymać rośliny w odpowiedniej pozycji. Duże kawałki kory jodłowej lub kawałki włókien paproci drzewiastej są podłożem zazwyczaj stosowanym przez hodowców, lecz najprostszym sposobem umocowania roślin jest umieszczanie ich w pustej glinianej doniczce i pozwolenie korzeniom na przyczepianie się do niej. Korzeniom należy pozwolić na swobodny rozrost w dół i nie należy ich przycinać, aby nadać roślinie uporządkowany wygląd. Silny i ciągły ruch powietrza wokół korzeni jest niezbędny do prawidłowego wzrostu roślin. Korzenie wytwarzane są na węzłach łodygi, co pozwala na łatwe rozmnażanie przez podział na części. Przesadzanie lub podział najlepiej wykonywać, gdy zaczynają rosnąć nowe korzenie. |
Wilgotność powietrza: |
80-85% latem i wczesną jesienią, obniżając się stopniowo do 55-60% w sezonie suchym przypadającym na końcu zimy i na początku wiosny. |
Okres spoczynku: |
W zimie średnia temperatura dnia wynosi 29-32°C, nocy 13-14°C, z amplitudą dobową 15-18°C. Należy przypomnieć hodowcom, że ze względu na szeroki zakres wysokości środowiska naturalnego, rośliny powinny przystosować się do warunków o 2-3°C chłodniejszych niż określono w danych klimatycznych. W środowisku naturalnym od późnej jesieni do wczesnej wiosny opady są niskie, ale przez większą część tego okresu dodatkowej wilgoci dostarcza gęsta rosa. Jednak pod koniec zimy, przez okres około miesiąca, powietrze jest tak suche, że nawet nie pojawia się poranna rosa. Późną jesienią należy uprawianym roślinom zmniejszyć ilość wody, jednakże nie powinny pozostawać bez wody przez dłuższy okres. Przez większość okresu zimowego powinny być od czasu do czasu lekko podlewane i okazjonalnie wcześnie rano zraszane. Późną zimą, przez okres około miesiąca, dostarczanie wody należy ograniczyć do okazjonalnych lekkich zamgławiań. Nawożenie należy zredukować lub całkowicie wyeliminować aż do momentu, gdy wiosną rozpocznie się intensywniejsze podlewanie. | | |