Podłoża dla gatunków z rodzaju Paphiopedilum
AnTec Laboratory
- Bob & Lynn Wellenstein (tłumaczenie Grażyna Siemińska)
Bardzo często pada pytanie: "Podobno Paphiopedila lubią wapń. Czy powinno się go więc dodawać do podłoża?". Jak to bywa z wieloma prostymi pytaniami, nie ma jednej prostej odpowiedzi.
Ludzie często patrzą na Paphiopedila jako na grupę bardzo podobnych roślin, ale przecież występują one na tak rozległym obszarze, że trudno podać ogólne przepisy dotyczące ich uprawy. Wiele gatunków Paphiopedilum rośnie na skałach wapiennych lub w ich pobliżu, ale co najmniej tyle samo gatunków nie rośnie w takich warunkach i wiele z nich właśnie będzie źle rosnąć przy wyższym pH i dodatku wapnia/magnezu, tak więc najważniejsze jest wiedza o tym, które Paphiopedila mają w naturze kontakt z wapniem. Jak bardzo Paphiopedilum jest wapnolubne można do pewnego stopnia wywnioskować z warunków, w jakich występują w naturze. Korzenie niektórych z nich mogą mieć bezpośredni kontakt ze skałą. Inne mogą rosnąć w nagromadzonych szczątkach roślinnych lub w glebie pochodzącej z erozji skał, a jeszcze inne, mimo że rosną w ściółce liściowej lub w humusie zgromadzonym w pęknięciach lub szczelinach skał, mogą mieć kontakt z wapniem, zwłaszcza gdy rosną na stromych zboczach i klifach, gdzie spływająca woda zawierająca te domieszki zanosi je do ściółki lub humusu. Rośliny rosnące na dnie lasu, na szybko gromadzącej się ściółce liściowej mogą prawie nie mieć kontaktu z dużo niżej położonym wapiennym podłożem. Inne tylko czasami mogą mieć kontakt z wapieniem (np. Paph. lowii, będący typowym epifitem) i w uprawie nie traktujemy ich jako wapnolubne. Nie ustalono, czy wymagania dotyczą zwiększenia ilości wapnia i magnezu, czy tylko wynikającego z tego wyższego pH, czy wszystkich tych czynników razem, ale na podstawie wyników badań wierzymy, że dla bardzo wapnolubnych gatunków dodatek dolomitowego wapienia jest konieczny do długiego, zdrowego wzrostu rośliny. Kilka gatunków lubi też obecność serpentynu, który jest zasadowym krzemianem magnezu, żelaza, glinu, niklu, cynku i manganu, i dla ich wzrostu także korzystne jest bardziej zasadowe pH.
Decyzja, czy dodawać wapń czy nie, zależy także od nawozów i stosowanej do podlewania wody. Jeżeli mamy do czynienia z twardą wodą o wysokim pH, to dalsze zasilanie może być wręcz szkodliwe. Używane podłoże również gra tu rolę. Uważamy, że w podłożu stosowanym do kolekcji różnych Paphiopedilów powinna być przynajmniej część kory, co daje w rezultacie lekko kwaśną masę główną. Uważamy też, że dla takiej mieszanej kolekcji najlepszym schematem będzie podlewanie czystą wodą z dodatkiem zrównoważonego nawozu zawierającego ok. 40 ppm wapnia i 20 do 30 ppm magnezu, z pH w zakresie 6,2 do 6,6. To zaspokoi potrzeby niewapnolubnych Paphiopedilów (należy zaznaczyć, że jest kilka gatunków, które będą wymagać nawet jeszcze niższego poziomu wapnia, choć te są mniej popularne). Dla gatunków wapnolubnych dodamy wtedy, zwykle jako warstwę wierzchnią w doniczce, pokruszone muszle ostryg, tabletki dolomitowego wapienia lub kawałki dolomitu. Drobne kawałki lub nawet mikrocząstki dolomitowego wapienia są korzystne dla szybkiej poprawy warunków, ale należy je stosować częściej, jeżeli nie idzie za tym właściwe nawożenie. Uważamy także, że lepiej jest ten dodatek stosować na wierzchu podłoża niż mieszać z całą masą, bo wtedy możemy obserwować, czy uległ on już wyczerpaniu i ewentualnie zastosować ponownie.
Często słyszy się sprzeczne poglądy odnośnie dodawania substancji wapiennych, ale po ich przebadaniu można stwierdzić, że zwykle są one spowodowane nieodpowiednim lub niewłaściwym użyciem. Niedawno na jednym z internetowych forów ktoś napisał, że jego Paphiopedilum delenatii źle rósł, dopóki nie dodał wapienia, a ktoś inny napisał, że widział w szkółce wiele roślin delenatii pokrytych wapieniem i w bardzo złym stanie. No cóż, mimo że ten gatunek został zaliczony do sekcji parvisepalum, to jednak nie jest on gatunkiem wapnolubnym. Ta pierwsza osoba, która widziała poprawę, mogła podlewać wodą kwaśną lub o bardzo małej zawartości wapnia lub magnezu i w takim przypadku mogło to spowodować polepszenie wzrostu. Natomiast w drugim przypadku rośliny były prawdopodobnie w złej kondycji przed dodaniem wapienia i jest mało prawdopodobne, że ten dodatek im pomoże, a co najwyżej szybciej je uśmierci.
Warto pamiętać, że podłoże na bazie kory o odczynie lekko alkalicznym będzie się trochę szybciej rozkładać.
Podłoża
dla poszczególnych gatunków Paphiopedilum |
Podrodzaj Parvisepalum | ||||
Gatunek
|
Wapnolubny
|
Podłoże/siedlisko
|
Zmierzone
pH podłoża |
Uwagi
dotyczące siedliska/podłoża |
armeniacum | tak | litofit, epifit humusowy/ściółkowy | 7,48
- 7,86 |
Strome wapienne zbocza skierowane na północ |
delenatii | nie | epifit humusowy/ściółkowy | kwaśne
|
Omszałe szczeliny na stromych granitowych klifach skierowane na południe lub południowy wschód |
malipoense | tak | epifit humusowy/ściółkowy | 7,47 |
W cienkiej warstwie gleby i ściółki liściowej na północnych prawie pionowych, krasowych, wapiennych klifach i stromych wzgórzach |
micranthum | tak | epifit humusowy/ściółkowy | 6,99
- 7,05 |
Na północnych, stromych krasowych, wapiennych grzbietach blisko szczytów, w szczelinach w cienkiej warstwie gleby, w mchach i w ściółce liściowej |
emersonii | tak | epifit humusowy/ściółkowy, litofit | Szczeliny w północnych klifach wapiennych, w glinie, piasku, wapiennej glebie lub na wapiennych skałach | |
Podrodzaj Brachypetalum | ||||
Gatunek | Wapnolubny | Podłoże/siedlisko | Zmierzone
pH podłoża |
Uwagi dotyczące siedliska/podłoża |
bellatulum | tak | epifit humusowy/ściółkowy | Pęknięcia i szczeliny w wapiennych skałach w cienkiej warstwie ściółki liściowej i mchu | |
concolor | tak | epifit humusowy/ściółkowy, litofit | 7,2
- 8,0 |
W pęknięciach i szczelinach skał wapiennych w lekkim humusie |
godefroyae | tak | epifit humusowy/ściółkowy, litofit | W zagłębieniach i szczelinach w wapieniach wypełnionych humusem i ściółką liściową | |
niveum | tak | epifit humusowy/ściółkowy | Pęknięcia w pionowych skałach wapiennych, gdzie zbiera się humus | |
Podrodzaj Paphiopedilum | ||||
Sekcja Coryopetalum | ||||
Gatunek | Wapnolubny | Podłoże/siedlisko | Zmierzone
pH podłoża |
Uwagi dotyczące siedliska/podłoża |
philippinense | tak | epifit humusowy, litofit | Otwarte stanowiska na wapiennych klifach, wzgórzach i grzbietach, na rumowiskach wapiennych skał | |
randsii | nie | epifit humusowy, epifit | Rozkładające się listowie pod drzewami, także epifityczny tryb życia | |
sanderianum | tak | epifit humusowy/ściółkowy, litofit | Pionowe północno-wschodnie lub wschodnie klify wapienne | |
kolopakingii | epifit humusowy/ściółkowy, litofit | W mchu na skałach | ||
stonei | tak | litofit | Na pionowych klifach wapiennych | |
adductum | epifit humusowy | |||
glanduliferum | tak | epifit humusowy, epifit | Korzenie w powierzchniowym humusie i glebie ze zwietrzałych wapieni, rzadko epifitycznie | |
wilhelminae | tak | epifit humusowy, litofit | Na trawiastych zboczach wzgórz w gliniastej glebie na podłożu wapiennym lub wapiennym rumowisku | |
rothschildianum | nie | epifit humusowy/ściółkowy, litofit | Występy skalne na stromych zboczach bardzo zasadowych skał (serpentyn) | |
supardii | tak | epifit humusowy/ściółkowy | Na skałach wapiennych w ściółce wypełniającej zagłębienia | |
Podrodzaj Paphiopedilum | ||||
Sekcja Pardalopetalum | ||||
Gatunek | Wapnolubny | Podłoże/siedlisko | Zmierzone
pH podłoża |
Uwagi dotyczące siedliska/podłoża |
haynaldianum | rzadko | epifit humusowy/ściółkowy, litofit, rzadko epifit | W humusie na serpentynowych klifach, czasem epifitycznie (Fowlie). Na granitowych głazach i na wzgórzach wapiennych (Birk) | |
lowii | rzadko | epifit, rzadko litofit | Na konarach i gałęziach drzew lub w humusie wypełniającym zagłębienia w skałach, zwłaszcza wapiennych | |
parishii | nie | epifit | Na gałęziach pokrytych mchem | |
dianthum | tak | epifit humusowy/ściółkowy, litofit | Niewielkie północne klify i skały, wapienne urwiska | |
Podrodzaj Paphiopedilum | ||||
Sekcja Cochlopetalum | ||||
Gatunek | Wapnolubny | Podłoże/siedlisko | Zmierzone
pH podłoża |
Uwagi dotyczące siedliska/podłoża |
glaucophyllum | tak | litofit | 8 |
Strome wapienne klify z sączącą się wodą |
liemianum | tak | litofit | Na korzeniach drzew rosnących na wapieniach | |
primulinum | tak | epifit humusowy, litofit | Humus na wapiennych wzgórzach. | |
Na otaczających wapieniach skierowanych na północ. | ||||
victoria-mariae | nie | litofit | 4,5 |
Strome wilgotne klify zbudowane z wulkanicznych skał andezytowych |
victoria-reginae | tak | litofit | Zbocza klifów wapiennych pokryte mchem | |
Podrodzaj Paphiopedilum | ||||
Sekcja Paphiopedilum | ||||
Gatunek | Wapnolubny | Podłoże/siedlisko | Zmierzone
pH podłoża |
Uwagi dotyczące siedliska/podłoża |
hirsutissimum | tak | litofit, epifit | 7.0
- 7.86 |
Pionowe lub prawie pionowe klify wapienne skierowane na północ i na wschód |
charlesworthii | tak | epifit humusowy, litofit | Wapienne wzgórza i klify, korzenie przyrastające do skał | |
helenae | tak | epifit humusowy, litofit | Wapienne wzgórza i klify, korzenie przyrastające do skał | |
insigne | tak | epifit humusowy/ściółkowy, litofit | Dolomitowe wapienie w okolicach wodospadów | |
barbigerum | tak | epifit humusowy/ściółkowy | Północne klify u podstawy wapiennych gór krasowych | |
exul | tak | epifit humusowy/ściółkowy, litofit | Przyczepia się korzeniami do stromych wapiennych klifów lub w niszach wypełnionych humusem | |
henryanum | nie | epifit humusowy | Północne strome zbocza i klify | |
gratrixianum | nie | epifit humusowy | Pionowe urwiska riolitowe | |
villosum | nie | epifit, litofit | Rośnie w dużych kępach na konarach i gałęziach drzew, rzadko jako litofit | |
tigrinum | nie | epifit humusowy/ściółkowy | Północne skaliste zbocza stromych gór pochodzenia wulkanicznego | |
druryi | nie | naziemny | Strome południowo-wschodnie lub południowo-zachodnie skaliste zbocza ze zwietrzałymi skałami i z ubogimi glebami | |
spicerianum | tak | epifit humusowy/ściółkowy, litofit | Na wapiennych skałach i klifach | |
fairrieanum | tak | epifit humusowy/ściółkowy | Strome klify, odkryte krystaliczne wapienie, skały w dębowych lasach, żwir wapienny | |
Podrodzaj Paphiopedilum | ||||
Sekcja Barbata | ||||
Gatunek | Wapnolubny | Podłoże/siedlisko | Zmierzone
pH podłoża |
Uwagi dotyczące siedliska/podłoża |
appletonianum | nie | epifit humusowy | Głęboka liściowa ściółka, na omszałych głazach w górach z piaskowca | |
bullenianum | nie | epifit humusowy | Mech, głęboka ściółka liściowa, korzenie mangrowców | |
hookerae | czasem | epifit humusowy | Głęboka ściółka liściowa i szczeliny w zwietrzałych wzgórzach z piaskowca. Także wapień. | |
sangii | nie | epifit humusowy | ||
masterianum | nie | epifit humusowy | Ściółka liściowa na stromych zboczach | |
papuanum | nie | epifit humusowy | W glinie między granitowymi skałami | |
bouganvilleanum | nie | epifit humusowy | U podstawy skał granitowych | |
violascens | nie | epifit humusowy, rzadko epifit | Rośnie w różnych warunkach, od bardzo zasadowych gleb do kwaśnych gleb pochodzenia wulkanicznego | |
wentworthianum | nie | epifit humusowy | Lekki włóknisty kompost, głęboka ściółka liściowa | |
tonsum | nie | epifit humusowy | Głęboki humus | |
argus | nie | epifit humusowy | Gruby mech i głęboka ściółka liściowa | |
barbatum | nie | epifit humusowy | Ściółka liściowa | |
callosum | nie | epifit humusowy | Ściółka liściowa i omszałe skały | |
hennisianum | nie | epifit humusowy | Głęboka ściółka liściowa i humus | |
fowliei | możliwe | epifit humusowy | Ściółka liściowa i szczątki roślinne na wapiennych skałach | |
lawrenceanum | możliwe | epifit humusowy | Głęboka ściółka liściowa, rzadziej na omszałych wapiennych skałach | |
dayanum | nie | epifit humusowy | Ściółka liściowa, skały serpentynowe | |
ciliolare | nie | epifit humusowy | Zalesione zbocza | |
superbiens | nie | epifit humusowy | Strome bielicowe grzbiety górskie | |
acmodontum | bardzo rzadko | epifit humusowy | ||
javanicum | nie | epifit humusowy | Ściółka liściowa pomiędzy głazami i nad stromymi brzegami rzek, ściółka w szczelinach między głazami granitowymi | |
schoseri | nie | epifit humusowy/ściółkowy, litofit | Ściółka liściowa i szczątki roślinne, humus wypełniający szczeliny skalne, skały pokryte mchem | |
urbanianum | nie | epifit humusowy | Głęboka ściółka liściowa i humus pomiędzy skałami | |
purpuratum | nie | epifit humusowy | Strome skaliste zbocza, mchy pokrywające nadbrzeża przy strumieniach, głęboka ściółka liściowa | |
sukhakulii | nie | epifit humusowy | Piaszczyste, bogate w humus iły | |
wardii | nie | epifit humusowy, litofit | Skały i gliniaste strome brzegi rzek | |
venustum | nie | epifit humusowy | Skały klifowe nad strumieniami, bogate w humus żleby, strome gliniaste klify, gałęzie drzew pokryte mchem |